رشد شهری و فعالیتهای پایه (نمونه موردی شهرهای 10 هزار نفر به بالای جنوب کشور)

رشد شهرها در دوره معاصر یک پدیده جهانی می باشد که در کشورهای جهان سوم از جمله کشور ما ایران با ویژگیهای خاص خود از جمله رشد سریع شهرها و توضیع ناموزون آن خودنمایی می کند. این رشد خود متاثر از عواملی می باشد که نیاز به تامل و بررسی دارد. عمده ترین عوامل جذب کننده جمعیت عوامل اقتصادی می باشند. فعالیتهای مختلف بسته به نوع تولید و محدوده فروش تاثیرات متفاوتی بر رشد جمعیت شهری دارند. بر اساس نظریه پایه اقتصادی رشد شهرها در اثر آندسته از فعالیتهایی صورت می پذیرد که تولیدات آن به خارج از محدوده شهرها صادر می شود، به این نوع فعالیتها، فعالیتهای پایه گفته می شود. هدف از این تحقیق بررسی رابطه میان رشد شهر و فعالیتهای پایه است . در ابتدا لازم است سه موضوع 1 - شاخص اندازه گیری، 2 - محدوده مطالعاتی و 3 - روش اندازه گیری مشخص شود. در این تحقیق از شاخص اشتغال برای تعیین میزان فعالیتهای پایه استفاده شده و منطقه جنوب کشور به لحاظ همگنی قابل قبول بعنوان محدوده مطالعاتی انتخاب شده است . برای تشخیص فعالیتهای پایه از روش ضریب تمرکز مکانی location quotient و حداقل نیازها minimumrequirement استفاده و کاربرد آنها در شرایط ایران تست شده است . سنجش میزان فعالیتهای مختلف در رشد دیگر هدف این تحقق می باشد. تحقیق حاضر با استفاده از آمارها و اطلاعات 98 شهر 10 هزار نفر به بالای شش استان جنوبی کشور شامل استانهای فارس ، خوزستان، هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان انجام شده است . نتایج حاصله حاکی از آن است که: 1 - روش توسعه یافته الکساندرسون (بر اساس طبقات جمعیتی شهرها) همبستگی بیشتری با جمعیت نشان می دهد. 2 - با افزایش اندازه جمعیتی شهرها شاغلین فعالیتهای پایه آنان کمتر می شود و فعالیتهای شهری بیشتر متوجه برآورده نمودن نیازهای جمعیت ساکن می گردد. 3 - افزایش در فعالیتهای پایه رابط مستقیم با افزایش جمعیت دارد. 4 - خدمات عمومی و اجتماعی تاثیر قاطع و شدیدی بر رشد شهرها دارد. 5 - با افزایش اندازه جمعیتی شهرها تعداد فعالیتهایی که در رشد شهر تاثیر دارند بیشتر می شود. 6 - دیگر یافته ها نشان می دهد که علی رغم افزایش تعداد شهرهای کوچک سهم جمعیتی آنان در حال کاهش می باشد.